Skutki uboczne i działania niepożądane – koszmar tłumacza medycznego?

Zarówno w mowie potocznej, ale też w przepisach, panuje nieporządek i wymienne stosowanie pojęć „działanie niepożądane” oraz „skutek uboczny”. Skutek uboczny (ang. side effect) i działanie niepożądane (ang. adverse drug reaction) mają zupełnie inne znaczenie kliniczne i należy je rozróżniać – tak w ustawodawstwie, dokumentach rejestracyjnych, jak i dokumentacji medycznej. Nierozróżnianie lub stosowanie wymienne działania niepożądanego i skutku ubocznego – również w trakcie tłumaczenia dokumentacji medycznej – prowadzi do nieporozumień, ale może także prowadzić do nieprawidłowego zgłaszania i interpretowania tych zjawisk. Te dwa pojęcia są często używane zamiennie, a skutki uboczne w znaczeniu działań niepożądanych nazywane są złymi skutkami ubocznymi – co utrudnia komunikację.

Skutki uboczne nie zostały dobrze ujęte, a niejako wręcz pominięte w ustawodawstwie – niesłusznie! Tą nazwą określać można udokumentowane działanie leku wykraczające poza oczekiwane działanie terapeutyczne. Występuje on u pacjenta bez związku z przepisanym dawkowaniem i może stanowić przewidywane działanie. Lekarz ma świadomość występowania skutków ubocznych, a pacjent jest informowany o możliwości ich wystąpienia. Występowanie skutków ubocznych, a także częstość występowania są monitorowane, zarówno przed jak i po wprowadzeniu leku na rynek farmaceutyczny. W szerszym kontekście są one akceptowanym działaniem pozaterapeutycznym. [1] Przykładem takiego działania jest zaburzenie krzepliwości krwi podczas stosowania leków zawierających kwas acetylosalicylowy w przypadku stosowania go w celu innym niż obniżenie krzepliwości krwi.

Działania niepożądane [2] także wykraczają poza działanie terapeutyczne, są jednak zawsze efektem niechcianym, najczęściej nieudokumentowanym i występują mimo przyjmowania leku zgodnie z zaleceniami. Działania niepożądane mogą być przewidywane i zależą od dawki albo też są zupełnie nieprzewidywalne i występują bez związku z dawką. Redukcja ich występowania może nastąpić poprzez zmniejszenie dawki albo całkowite odstawienie leku. Posługując się przykładem kwasu acetylosalicylowego, którego skutkiem ubocznym jest zaburzenie krzepliwości krwi – działaniem niepożądanym stosowanie tego leku jest reakcja alergiczna, która zawsze jest efektem niechcianym i stanowi podstawę do przerwania stosowania leku.

Wprowadzenie jasnego rozróżnienia i konsekwentne stosowanie poprawnego nazewnictwa, tak w praktyce medycznej, jak i dokumentach rejestracyjnych leków ma znaczenie dla prawidłowego przepisywania leków i ułatwia komunikację między specjalistami. Prawidłowe tłumaczenie dokumentów i zwracanie uwagi na istotną różnicę pomiędzy działaniem niepożądanym a skutkiem ubocznym wpływa na jakość tekstu, a także jego późniejsze prawidłowe wykorzystanie.

Sprawdź również: biuro tłumaczeń Warszawa – ReddoTranslations

[1] https://www.fda.gov/safety/medwatch-fda-safety-information-and-adverse-event-reporting-program
[2] Ustawa Prawo Farmaceutyczne z dn. 6.09.2001 Art.2, Ust.3, 3a i 3b

Photo by Volodymyr Hryshchenkoon Unsplash

Photo by pina messina on Unsplash

Photo by freestocks on Unsplash